Zbog čestih zloupotreba, proizvođači iz Futoga pokrenuli su akciju obeležavanja prodajnih mesta, prikolica čak i kuća ljudi koji prodaju originalne proizvode.
U Srbiji trenutno ima 40 poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda sa zaštićenim geografskim poreklom. Ali dugačak spisak proizvoda kojim se ponosimo, i na čiji izvoz računamo, praktično je slovo na papiru. Svega sedam proizvođača, odnosno korisnika, ušlo je u postupak dobijanja sertifikata i ima pravo da na proizvodu istakne oznaku koja donosi veću zaradu.
Do sada su markice izdate samo ovlašćenim korisnicima za proizvode – futoški sveži i kiseli kupusa, leskovački domaći ajvar, fruškogorski lipov med, homoljski kravlji sir, kačerski med i pirotski kačkavalj od kravljeg mleka.
Prema informacijama iz Ministarstva poljoprivrede, samo oni svaki pojedinačan proizvod imaju pravo da obeleže oznakom: „kontrolisano ime porekla” ili „kontrolisana geografska oznaka”. Ostali proizvođači, čak iako su iz tog regiona i prave kvalitetan proizvod, nemaju način da to dokažu kupcima niti mogućnost da koriste oznaku.
Po tvrdnji predstavnika Udruženja „Futoški kupus”, sve je više onih koji obmanjuju kupce i reklamiraju i prodaju proizvode neodgovarajućeg kvaliteta kao kvalitetne sa popularnom geografskom odrednicom. To se može videti i ovih dana na pijacama u Srbiji, futoski kupus na tezge stiže najranije krajem avgusta, tako da sve što se kupcima sada nudi pod tim nazivom ili je hibridni ili uvozni kupus.
– Do zloupotreba dolazi zbog dodate vrednosti koju ovi proizvodi imaju. Potrošači znaju da je, recimo, kupus iz Futoga kvalitetan, ne treba mu reklama – kaže Uroš Puača, iz ovog udruženja, dodajući da je kod svih 45 članova tog udruženja proizvodnja kontrolisana. Oko 70 odsto kupusa otkupljuje jedini sertifikovani prerađivač, ostalo se prodaje uglavnom na kvantaškim pijacama u Novom Sadu i Beogradu ili u Futogu, na prodajnim mestima. Ove godine baš zbog čestih zloupotreba, proizvođači su pokrenuli akciju da se obeleže prodajna mesta, prikolice čak i kuće ljudi koji prodaju originalni futoški kupus. Problem je, kaže, što se na sveže proizvode ne stavljaju markice i to otvara široke mogućnosti za prevare.
Međutim, najveća zloupotreba geografskog porekla je kada se pod popularnim imenom prodaju proizvodi koji uopšte ne potiču iz tog kraja. Tada štetu trpe i potrošači i proizvođači.
– U svim dolinama reka u Srbiji uspeva sorta futoškog kupusa. Mešaju ga i sa crvenim, ali to nije proizvod koji se tako može zvati. Futoški kupus je samo onaj iz Futoga, sertifikovan i kontrolisan – objašnjava naš sagovornik.
U Ministarstvu poljoprivrede kažu da proizvođači ili prodavci koji koriste registrovano ime porekla ili geografske oznake, a nemaju status ovlašćenog korisnika, krše zakon. Markice su garant potrošačima da je, recimo, kupus obeležen kontrolnom markicom futoški kupus, da dolazi sa tog područja i da ima specifičan kvalitet u skladu sa specifikacijom proizvoda. Kontrolne markice za poljoprivredne i prehrambene proizvode (osim vina i jakih alkoholnih pića) imaju određeni nivo zaštite od falsifikovanja. Svaka ima jedinstven serijski broj na osnovu koga se uspostavlja pouzdan sistem sledljivosti u procesu proizvodnje i prometa.
Uskoro markica za još pet proizvoda
U Ministarstvu poljoprivrede kažu da su u postupku kontrole i sertifikacije i proizvođači ariljske maline, sjeničkog kravljeg sira, sjeničke jagnjetine, đerdapskog meda i vrbičkog belog luka.
Najavljeno je da će u postupak ući i proizvođači homoljskog meda, oblačinke i sremskog kulena.
– Tek kada budu sertifikovali svoju proizvodnju, proizvođači koji imaju status ovlašćenog korisnika stiču uslov za obeležavanje svojih proizvoda kontrolnim markicama – navode u ovom ministarstvu, dodajući da žele da uključe što veći broj proizvođača u proces proizvodnje proizvoda koji nose neku od oznaka geografskog porekla. Postoje podsticaji za one koji nameravaju da pokrenu postupak sertifikacije, a predviđen je i budžet za nabavku kontrolnih markica.
Izvor: Politika