Šta će potrošačima omogućiti vinske markice?
Evropska unija je 2008. godine započela reformu sistema geografskog porekla za vina, izjednačavajući ga sa sistemom za ostale poljoprivredno-prehrambene proizvode. Ovaj PGI/PDO sistem donosi pojednostavljivanje apelacionih zahteva i procedura, kao i izuzetno složenog obeležavanja koje su mogli razumeti samo vrsni poznavaoci vina. U skladu sa tim, Srbija je prva u regionu započela reformu geografskog porekla i označavanja, pa su novim zakonom o vinu uvedene nove oznake kvalitetnih kategorija vina sa geografskim poreklom. Uvedene su i evidencione markice koje su različite za kvalitetne kategorije vina. Regionalno vino se označava oznakom G.I. („geografska indikacija”), što odgovara oznaci PGI u Evropskoj uniji.
U okviru kategorije kvalitetno vino sa geografskim poreklom, koja odgovara evropskoj kategoriji, odnosno oznaci PDO, podkategorija kvalitetno vino sa kontrolisanim geografskim poreklom i kvalitetom se označava oznakom K.P.K. (kontrolisano geografsko poreklo i kvalitet), a vrhunsko vino sa kontrolisanim i garantovanim geografskim poreklom i kvalitetom, sa oznakom K.G.P.K. (kontrolisano i garantovano geografsko poreklo i kvalitet). U definisanju skraćenica za tradicionalne izraze koji označavaju kvalitetnu kategoriju se namerno potenciralo da sa porastom broja slova raste i kvalitet, što će doprineti da potrošači lako prepoznaju kategoriju vina.
Kako će se obeležavati vina iz određenih regiona?
Proceduru oko evidencionih markica, odnosno markica kvaliteta i porekla reguliše Pravilnik o izgledu, sadržini i načinu isticanja evidencione markice za vino sa geografskim poreklom, koji je donet u 2010. godini. Ovim pravilnikom bliže se propisuje izgled, sadržina i način isticanja markica za vino sa geografskim poreklom. On je u potpunosti usklađen sa regulativom EU, a pravo na obeležavanje imaju isključivo proizvođači vina sa geografskim poreklom. Trenutno imamo 56 proizvođača vina sa geografskim poreklom i 161 vino sa geografskim poreklom koja su u sistemu geografskog porekla. Na taj način, vino predstavlja proizvod čije se geografsko poreklo najviše štiti, a što je i razumljivo zbog duge tradicije proizvodnje i njegovog obeležavanja, kao i specifičnosti koje svako geografsko područje daje vinu.
Kojim bojama će biti obeležena vina iz određenih područja, odnosno vina sa geografskim poreklom? Šta će sve pisati na markici?
U skladu sa različitim kvalitetnim kategorijama, evidencione markice se izrađuju u različitim bojama, i to zelena za regionalna vina –G.I., crvena za kvalitetna vina – K.P.K. i ljubičasta za vrhunska vina – K.G.P.K.
Markice izrađuje Zavod za izradu novčanica – Topčider, a one sadrže nekoliko vidova zaštite od falsifikovanja (počevši od holograma, pa do duboke štampe), time se onemogućava bilo kakav oblik prevara i pruža se bezbednost proizvođačima vina sa geografskim poreklom. Pored zaštite, na markicama je grb Republike Srbije koji pored zvaničnog značenja simbolizuje i srpski kvalitet i garanciju da su grožđe i vino iz Srbije. Zatim tu su podaci oznake kvalitetne kategorije, i to: G. I. – što kazuje da je u pitanju regionalno vino, K.P.K.– što označava da je u pitanju kvalitetno vino ili K.G.P.K. – što je oznaka kvaliteta za vrhunsko vino. Pored ovih podataka, na markicama je naznačena i odgovarajuća godina berbe. Na kraju, svaka markica ima svoj serijski broj, pa samim tim i svaka boca vina sa geografskim poreklom se evidentira putem ovih brojeva. Serijski brojevi za svako vino i za svakog proizvođača se vode u bazi Ministarstva poljoprivrede, kao i u Zavodu za izradu novčanica. Te podatke može koristiti inspekcija, pa je na taj način olakšana kontrola proizvodnje i prometa vina sa geografskim poreklom.
Kakav kvalitet vina se određuje evidencionom markicom?
Vino je jedini poljoprivredno-prehrambeni proizvod čiji je kvalitet direktno povezan sa geografskim poreklom. Naime, vino ne može biti regionalno, kvalitetno ili vrhunsko, ukoliko nije vino sa geografskim poreklom proizvedeno u određenom vinogradarskom geografskom proizvodnom području (region, rejon ili vinogorje). Znači vina sa geografskim poreklom od berbe 2009. su samo vina sa markicama, a na svim ostalim vinima se ne smeju navoditi nikakvi podaci o geografskim područjima i kvalitetnim kategorijama. Prepoznavanjem boja i na osnovu broja slova za oznake kvalitetne kategorije (G.I., K.P.K. ili K.G.P.K.) potrošači će, pogledom na markicu, lako ustanoviti o kojoj kvalitetnoj kategoriji vina se radi (regionalno – G.I., kvalitetno – K.P.K. ili vrhunsko K.G.P.K. vino).
U svakom slučaju ne zaboravite: od berbe 2009. vina sa geografskim poreklom su samo vina sa markicama – kojima se garantuje kvalitet i poreklo, a vina bez markica su stona vina (vina bez geografskog porekla) za koja se ne garantuje poreklo, odnosno ona mogu biti iz različitih područja, država, godina berbe i za njih se ne garantuje visok kvalitet.
Šta to znači za potrošače?
Uvođenjem evidencionih markica za vina sa geografskim poreklom, kompletira se i poslednji poželjan segment EU zahteva za kontrolu vina sa geografskim poreklom u prometu, a sa druge strane domaćim vinima se obezbeđuje dodata vrednost koju imaju vina proizvedena u najpoznatijim zaštićenim srpskim vinogradarskim područjima. Sve će to doprineti povećanju broja vina sa geografskim poreklom i porast konzumacije srpskih vina, odnosno povećaće se poverenje potrošača prema srpskim vinima sa geografskim poreklom, jer ovakvim sistemom je nemoguće dovesti potrošače u zabludu. Potrošači će radije kupovati vina sa geografskim poreklom za koja država daje garancije preko sistema GPS merenja vinograda, kontrole u proizvodnji grožđa, berbi i proizvodnje vina, kao i nezavisnog senzornog ocenjivanja i na kraju garancija se daje evidencionim markicama.
Kolika je godišnja proizvodnja vina u Srbiji?
U Srbiji, kao i svuda u svetu, proizvodnja vina je uslovljena pre svega godišnjim klimatsko-meteorološkim uslovima. Na osnovu statističkih podataka (prosek 2001–2009. godina) godišnja proizvodnja iznosi 172.253.556 litara. S obzirom na to da je uobičajeni randman pri preradi grožđa 65 odsto, godišnje se preradi oko 265.000 tona grožđa. Na osnovu evidentiranja proizvođača vina, procenjuje se da su podaci o preradi grožđa i proizvodnji vina manji u odnosu na statističke podatke, a zbog loših vremenskih uslova, može se zaključiti da je proizvodnja vina u 2010. godini manja za trećinu od višegodišnjeg proseka.
------------------------------------------------------------
Ko ima korist od markica kvaliteta i porekla za vina?
PROIZVOĐAČI VINA
– Garantuje se poreklo i kvalitet njihovog vina
– Obezbeđuje se poverenje potrošača u njih i njihovo vino
– Omogućava se bolja prodaja njihovog vina
– Omogućava se lakše prepoznavanje „falsifikata”
POTROŠAČI VINA
– Država i sistem im garantuje poreklo i kvalitet vina
– Onemogućava se obmanjivanje
– Omogućava se lakša prepoznatljivpst vina i olakšava se kupovina i izbor vina
DRŽAVA
– Omogućava se lakša kontrola
– Stiče se poverenje proizvođača i potrošača
– Omogućava se bolja promocija srpskog vina
– Animiraju se proizvođači da se bave vinarstvom i proizvodnjom vina sa geografskim poreklom
– Omogućava se razvoj ruralnih krajeva kroz vinarstvo
Preuzeto: Politika - dodatak "Potrošač", 23.12.2010.